100 jaar radiocommunicatie tussen Indonesië en Nederland

/in /door

Het ontvangststation in Sambeek. Vier van de in totaal zeven houten masten van 61,5 meter hoog zijn zichtbaar. Rechts de middelste mast nummer 4 met daar rechtsonder het houten ontvangstgebouw. De totale afstand tussen mast één en mast zeven was 1.800 meter. In de masten werden drie dipoolantennes opgehangen, waarvan de bovenste in de top met een afstand van 2 x 900 meter.

Dit jaar is het honderd jaar geleden dat tussen Indonesië en Nederland een vaste radioverbinding voor het overbrengen van telegrammen werd gerealiseerd. Op 5 mei 1923 zijn de radiostations in Indonesië en Nederland officieel in gebruik genomen.

De twee radioamateurverenigingen VRZA en Radioclub Limburg (RCL) zullen ter gelegenheid van deze gebeurtenis drie special event stations in de lucht brengen: PA100PCG, PA100M, PA100K. De officiële activiteiten zijn op 5, 6, en 7 mei. Maar ook na deze dagen zullen de stations actief blijven in Nederland gedurende de rest van de maand mei en juni.

Historie en achtergrond 100 jaar communicatie Indonesië Nederland

Aan het begin van de twintigste eeuw konden telegrammen tussen Indonesië en Nederland alleen worden verzonden over een Engelse kabelverbinding. Pas later is ook een Duitse kabelverbinding in gebruik genomen. Maar toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, werden de nadelen van de buitenlandse kabelverbindingen duidelijk.

Het Indonesische station

Kort voor het begin van de Eerste Wereldoorlog zijn daarom plannen gemaakt voor een draadloze radioverbinding. Deze zijn vrijwel direct na de oorlog uitgevoerd. De bouw van een langegolfzendstation (roepletters PKX) bij Malabar nabij Bandoeng begon in feite al in 1917. De zendfrequentie was vastgesteld op 17 kHz. Omdat full-duplex-verbindingen tussen Indonesië en Nederland een vereiste was, kwam het ontvangststation te staan in Rancaekek. Dit was ten minste 50 kilometer verwijderd van de zender in Malabar, waardoor men ontvangststoringen van de sterke 2,4MW-zender kon beperken.

Foto: het zendstation bij Malabar aan de voet van de bergen.

De uitgestrekte langegolfzendantenne met een lengte van ruim 2 kilometer, bestaande uit meerdere parallel lopende draden, was schuin omhoog opgehangen in de kloof tussen de bergen. De antenne was bevestigd aan meerdere 5 inch dikke staalkabels met isolatoren, uitgestrekt tussen de bergen, op sommige plekken wel over 2.000 meter van top naar top.

In het zendgebouw een 2,4MW-LW-vonkenzender, ontworpen door Dr. Ir De Groot, en een 400kW-machinezender van Telefunken.

Het Nederlandse station

 

In Nederland startte de bouw van het ontvangststation in 1919 in het dorp Sambeek nabij Boxmeer. Wederom om storing te voorkomen, was de afstand tot de nog te bouwen zender in Kootwijk tenminste 50 kilometer.

In 1918 begon de bouw van het zendstation (roepletters PCG) en de antenne in Kootwijk nabij Apeldoorn en in 1923 was de bouw gereed. Zes stalen vakwerkmasten van ieder 211,6 meter hoog werden in september 1918 in Duitsland besteld, want een leverancier voor zulke masten was in Nederland niet aanwezig. Ongeveer 380.000 kubieke meter grond werd voor het grondwerk verplaatst om het terrein uit te vlakken. De zes vakwerkmasten droegen een parapluantenne. In het hoofdgebouw (Gebouw A) werden twee Telefunken-machinezenders met een vermogen van 400 kW geplaatst.

Foto: Panoramabeeld van het zendstation bij Kootwijk. Gebouw A (‘De Kathedraal’) in het midden, omgeven door zes vakwerkmasten in een puntvorm. Het grondwerk is duidelijk zichtbaar; een uitgestrekt radialennetwerk is te zien.

Het eerste telegram

Op 5 mei 1923 zijn de zend- en ontvangststations in Indonesië en Nederland officieel in gebruik genomen door het versturen van een telegram vanuit Indonesië met de gelukwensen aan de Koningin in Nederland.

Afbeelding: het originele telegramformulier gebruikt in 1923 met de originele tekst.

De tekst is echter later met de computer op het formulier gekopieerd. De tekst is een bericht met gelukwensen van de gouverneur-generaal Mr. Dr. D. Fock aan de Koningin.

Drie special event stations 100 jaar communicatie Indonesië en Nederland

Vanwege de viering van 100 jaar radiocommunicatie tussen Indonesië en Nederland zullen drie special event stations actief zijn:

  • Vanuit de locatie van het voormalige ontvangststation: PA100K en PA100M.
  • Vanuit de locatie van het voormalige zendstation: PA100PCG.
    • Meer informatie: PA100PCG
    • publieke activiteiten: 6 en 7 mei 2023

Op 6 mei 2023 zullen diverse radiotelegrammen in telegrafie worden verstuurd tussen Indonesië naar Nederland, net zoals 100 jaar geleden werd gedaan. Een officieel telegram van de Nederlandse ambassadeur in Indonesië, dhr. Grijns, zal worden geseind naar de Indonesische ambassadeur, dhr. Mayerfas, in Nederland. Het antwoord van dhr. Mayerfas zal worden teruggeseind naar Indonesië. Voor PA100PCG en haar Indonesische tegenstation(s) zullen de officiële telegrammen in twee richtingen worden geseind op 6 mei 2023 van 12:15 tot 13:00 UTC. Voor PA100M en PA100Kgebeurt dat op 6 mei 2023 van 13:15 tot 14:00 UTC.  SES station vanuit Indonesie is ook te werken in CW SSB en FT8

hier onder de QSL van PI4FL