Ringtester voor het testen van transformatoren

Is de ringtester een handig stuk gereedschap voor de elektronica hobby? Zowel hobbyisten als de professionele reparateurs gebruiken de ringtester voor het testen van transformatoren. Maar dit apparaat is tevens omstreden. Omdat een groep technici vindt dat het apparaat niet kan werken. Mooie gelegenheid dus om dit stukje gereedschap eens te bouwen en zelf te ervaren wat het doet. Het zou zomaar kunnen zijn dat beide kampen gelijk hebben. Wat denk jij?

Wat is een ringtester

Stel je een klok voor uit een kerktoren. Als je hier met een hamer tegenaan slaat geeft de klok een geluid. Dit geluid wordt langzaam minder. Dat effect tref je ook aan bij een transformator. Als je met een puls (hamer) tegen de transformator aanslaat krijg je een trilling te zien die langzaam minder wordt. Zoals hier ook in de afbeelding is te zien. Heeft de transformator nu een kortgesloten winding dan dempt de trilling veel sneller en zijn er minder pulsen te zien. Door nu het aantal pulsen te tellen krijg je een uitkomst dat aangeeft of de transformator wel of geen kortgesloten wikkeling heeft.

Dit is dus wat een ringtester doet, pulsen tellen. Interessant is dat één kortgesloten wikkeling grote invloed heeft op de tijdsduur van de trilling. En als er meerder kortgesloten wikkelingen zijn er geen significant verschil is met één kortgesloten wikkeling.

Schema ringtester

Het schema voor de ringtester is niet heel erg moeilijk. Het geheel is opgebouwd rond 2 IC’s. De CD4096 – 6 inverters – en de CD4015, een dual 4 bit schuifregister. De 3 inverters, pinnen 8 – 13 vormen een oscillator met een frequentie van 10Hz. De 2 inverters met de pinnen 1 – 4 vormen een soort van flipflop. Bij het indrukken van S1 verandert de uitgang en is de ringtester wel of niet actief.

De puls (de hamer) komt van Q1. De transistoren Q2 en Q3 versterken het signaal zodat de pulsen tegen de voedingsspanning klippen. IC1C (pin 5 en 6) geven deze pulsen door aan de CD4015 die bij elke puls een 1 in de schuifregisters plaatst. Bij elke puls die naar binnen schuift gaat ook een LED branden, tot er weer een reset komt om vervolgens de hele cyclus te herhalen.

Een voorbeeld

In de linker afbeelding is het signaal te zien van een goede werkende trafo. Dit resulteert in en oplichten van 6 LED’s. Om in dit voorbeeld een kortsluiting toe te voegen is de secundaire kant van deze transformator kort gesloten. Zoals te zien in de rechter afbeelding is van de pulsen niet veel meer over, goed voor het oplichten van 2 LED’s.

Conclusie

De ringtester werkt. Alleen kun je ook een echt oordeel vellen of de transformator wel of niet defect is? Lastig, het helpt bij het stellen van een diagnose. Maar volledig blind varen op de uitslag zou ik niet doen. In combinatie met andere meetresultaten kan het nuttig zijn. De ringtester bouwen heeft mij zo’n 4 euro gekost. Daar hoef je het dus niet voor te laten.

Op naar de volgende uitdaging. Er moet nog een kastje omheen.

Meer informatie

• Schema Ringtester
• Uitlegvideo werking ringtester